در این مقاله از فیسروم به بررسی بیماری های ریه و هرآنچه که باید در مورد سیستم عملکردی ریه‌ها بدانید، می‌پردازیم. سیستم تنفسی بدن انسان با مجموعه‌ای از اندام‌ها و بافت‌ها، اکسیژن مورد نیاز بدن را فراهم می‌کند. این سیستم در طی چهار فرایند اصلی، کار اکسیژن رسانی به سلول‌های بدن را انجام می‌دهد. سلول‌های بدن دی اکسید کربن را با اکسیژن تبادل می‌کنند، تا دی اکسید کربن دفع و اکسیژن وارد جریان خون شود. بستر این تبادلات در سیستم تنفسی، ریه‌ها هستند.
ریه‌ها در دو طرف قلب، پشت دنده‌ها و مرکزیت سیستم تنفسی قرار دارند. شش‌ها یا همان ریه‌ها در بدن انسان به صورت جفت هستند، اما جالب است بدانید که اندازه این جفت اندام در بدن با هم یکسان نیست؛ ریه سمت راست از ریه سمت چپ کوتاه‌تر است. در ریه سمت چپ یک تورفتگی با نام شکاف قلبی وجود دارد، که قلب در آن جا می‌گیرد. علت کوتاه‌تر بودن ریه سمت راست نیز، ایجاد فضایی برای قرارگیری کبد در زیر آن است.
همانند دیگر بخش‌های بدن انسان، ریه‌ها نیز در معرض آسیب‌ها و خطراتی قرار دارند. تضعیف سیستم عملکردی شش‌ها می‌تواند سلامت کل بدن را تحت تاثیر قرار دهد. بنابراین شناخت بیماری‌های ریوی و راه‌های پیشگیری از آن‌ها از ضرورت بسیار بالایی برخوردار است. در ادامه همراه ما باشید تا اطلاعات بیشتری در این زمینه کسب کنید.
انواع بیماری های ریه
وظیفه سیستم تنفسی بدن انسان تنها انتقال اکسیژن به سلول‌ها نیست؛ اما ریه‌ها به عنوان مهم‌ترین عضو دستگاه تنفسی، در طول روز بارها و بارها منقبض و منبسط می‌شوند تا اکسیژن کافی به تمام اجزا و سلول‌های بدن انسان برسد. ریه‌های سالم امکان داشتن یک زندگی سالم را به ما می‌دهند؛ زمانی که ریه‌ها دچار اختلال شوند، نفس کشیدن برای انسان به کاری بسیار دشوار تبدیل می‌شود.
بیماری های ریه بر اثر علل و عوامل مختلفی ایجاد می‌شوند و ممکن است همزمان یک یا چند عضو از دستگاه تنفسی به خاطر وجود اختلالات ریوی، درگیر بیماری شوند. به همین علت بیماری‌های ریوی در سه دسته مجزا قرار می‌گیرند:
- بیماری‌های راه هوایی: برای انتقال اکسیژن یا سایر مواد گازی به ریه و خارج کردن آن‌ها از ریه، لوله‌هایی در مسیر تنفس تعبیه شده‌اند. در صورتی که این لوله‌ها باریک یا دچار انسداد شوند، بیماری های ریه از جمله آسم یا برونشکتازی بروز پیدا می‌کنند.
- بیماری‌های بافت ریه: این دسته از بیماری‌های ریوی سبب ایجاد اختلال در انقباض و انبساط ریه‌ها می‌شوند. زمانی که بافت ریه‌ها دچار التهاب یا زخم شود، ریه‌ها نمی‌توانند به درستی کار تبادل اکسیژن و دی اکسید کربن را انجام دهند. سارکوئیدوز یکی از انواع بیماری‌های بافت ریه است، که فرد مبتلا شده به آن، نمی‌تواند به‌طور عمیق نفس بکشد.
- بیماری‌های گردش خون ریوی: فشار خون ریوی یکی از انواع این بیماری‌ها است که بر اثر زخم، التهاب یا لخته شدن رگ‌های خونی رخ می‌دهد. وجود این بیماری ممکن است باعث بروز مشکلاتی در سیستم قلبی و عروقی فرد بیمار شود.
در ادامه در مورد انواع بیماری های ریوی، علائم و علت بروز آن‌ها صحبت می‌کنیم.
بیماری آسم
باریک و متورم شدن مجاری تنفسی و تولید مخاط اضافی توسط آن موجب بروز بیماری آسم می‌شود. آسم با تنگی نفس، صدای خس خس و سرفه همراه است. عوامل محیطی و ارثی و یا ترکیبی از هر دو می‌توانند عللی برای بروز بیماری آسم باشند؛ بنابراین افرادی که علائم و نشانه‌های آسم را در خود مشاهده کرده‌اند باید از عوامل تحریک کننده بیماری آسم و شرایطی که باعث ایجاد آلرژی می‌شوند، دوری کنند.
عوامل محرک آسم برای همه افراد یکسان و مشابه نیستند، اما مواردی همچون هوای سرد، استرس شدید، آلاینده‌هایی مانند دود، ریفلاکس معده، سرماخوردگی، فعالیت بدنی، گرد و غبار، عفونت‌های تنفسی، شوره حیوانات خانگی و… محرک‌های بسیار قوی هستند، که بیماران مبتلا به آسم باید از آن‌ها دوری کنند.
بیماری آسم انواع مختلفی دارد، که از جمله آن‌ها می‌توان به آسم قلبی، آسم ناشی از آسپرین، آسم شبانه، آسم نوع سرفه، آسم شغلی، آسم آلرژیک و غیر آلرژیک و… اشاره کرد.
بیماری سل
بیماری سل یکی از شایع ترین بیماری های ریه است، که نوعی باکتری به نام مایکوباکتریوم توبرکلوزیس، عامل ایجاد آن است. این بیماری بسیار خطرناک است و به عنوان یک بیماری عفونی و واگیردار، می‌تواند بسیار کشنده باشد. بیماری سل دارای دو نوع فعال و نهفته است. در نوع نهفته آن ریه‌ها درگیر عفونت سل می‌شوند و قابل سرایت به دیگر افراد نیست. حدود دو میلیارد انسان در کل جهان به بیماری سل نهفته مبتلا هستند. در صورت بی توجهی به این بیماری، امکان تبدیل آن به سل فعال وجود دارد.
اما در مقابل سهل نهفته، سل فعال قرار دارد، که با بروز علائم و نشانه‌های شدید در فرد بیمار، نمایان می‌شود و درصد سرایت آن از یک فرد به فرد دیگر بسیار بالا است. این بیماری خود را با علائمی اولیه مانند تب و لرز، تعریق شبانه، سرفه طولانی مدت (بیش از سه هفته)، کاهش وزن، بی‌اشتهایی، تورم در ناحیه گردن، احساس درد در سینه، ایجاد خلط در هنگام سرفه، ایجاد خلط خونی و… نشان می‌دهد.
با مشاهده هر یک از علائم ذکر شده باید سریعا به پزشک مراجعه شود؛ این علائم ممکن است در فواصل زمانی کوتاه شدیدتر شوند یا به کلی از بین بروند و دوباره نمایان شوند. بنابراین باید به‌طور جدی برای درمان بیماری سل اقدام شود.
اگر علائم بیماری های ریه باعث نگرانی شما شده‌اند، می‌توانید از خدمات ویزیت آنلاین فیسروم استفاده کنید، تا پزشک ایرانی در هر کجای این کره خاکی که هستید، به بررسی وضعیت سلامت شما بپردازد.
برونشیت ریه
با التهاب نایژه‌ها در شش، که وظیفه هوارسانی به ریه‌ها را دارند، بیماری برونشیت ریه که از علائم آن سرفه خلط دار است، رخ می‌دهد. برونشیت دارای دو نوع حاد و مزمن است. در نوع حاد این بیماری، آنفولانزا یا سرماخوردگی و عفونت باکتریایی به عنوان عفونت‌های ویروسی موجب التهاب نایژه‌ها یا همان برونش‌ها در شش می‌شوند. بهبودی برونشیت حاد از چند روز تا چند هفته به طول می‌انجامد.
اما در نوع مزمن این بیماری، سرفه خلط‌دار برای بیمار سه ماه تا دو سال به طور متوالی ادامه دارد. التهاب برونش‌ها در نوع مزمن این بیماری، تا زمان بهبود و درمان ریه که دوره آن طولانی است، باعث سخت شدن تنفس در فرد بیمار می‌شود.
بیماری برونشیت ریه در افراد سیگاری و افرادی که در معرض آلاینده‌ها و دود سیگار دیگران قرار می‌گیرند، شیوع بیشتری دارد. سابقه بیماری ریفلاکس اسید معده، سابقه بیماری ریوی در خانواده و داشتن سابقه بیماری تنفسی در دوران کودکی، افراد را مستعد ابتلا به بیماری برونشیت مزمن می‌کند.
ذات الریه، پنومونی یا سینه پهلو
سینه پهلو یا همان ذات الریه در دسته بیماری های ریه قرار دارد. زمانی که شش‌ها عفونت کنند، بیماری ذات الریه بروز پیدا می‌کند. ریه‌ها از کیسه‌های هوایی تشکیل شده‌اند؛ زمانی که این کیسه‌ها دچار التهاب شوند و یا برخی از آن‌ها با مایع‌های عفونی و چرکی پر شوند، اکسیژن نمی‌تواند به اندازه کافی وارد خون شود، بنابراین نفس کشیدن برای فرد بیمار با سختی همراه می‌شود.
عفونت ریه می‌تواند یک یا دو ریه را همزمان درگیر کند. و افراد بالای 65 سال و کودکان زیر دو سال، بیشتر از دیگر افراد مستعد ابتلا به این بیماری هستند. چرا که سیستم ایمنی بدن آن‌ها توان کافی برای مبارزه با میکروب‌ها را ندارد.
در تشخیص بیماری سینه پهلو می‌توان به علائمی همچون تعریق زیاد، کاهش اشتها، خستگی زیاد، سرفه خلط دار خونی یا زرد رنگ و سبز رنگ، احساس درد خنجری و تیز در قفسه سینه، احساس کم آوردن نفس، احساس منگی، کبود شدن لب، کبود شدن ناخن‌ها و… توجه کرد.
فشار خون ریوی
بالا رفتن فشار خون در شریان ریوی قلب موجب بروز بیماری فشار خون ریوی می‌شود. شریان‌های ریوی قلب، مسئول انتقال خون از قلب به ریه‌ها هستند تا عمل دریافت اکسیژن انجام شود. این اختلال موجب تنگ شدن شریان‌های ریوی و مسدود شدن راه انتقال و عبور خون از قلب به ریه‌ها می‌شود.
در چنین شرایطی قلب باید سخت‌تر کار کند تا خون رسانی به بدن انجام شود. اما در نهایت به قلب و شریان ریوی فشار بیشتری می‌آید، که همین مسئله باعث بالاتر رفتن فشار خون و بروز علائم این بیماری ریوی می‌شود.
بیماری های ریه علائم مشترکی همچون تنگی نفس و احساس فشار و درد در قفسه سینه دارند؛ که با توجه به اندام‌ها و بخش‌های درگیر در بیماری فشار خون ریوی علائم دیگری مانند ضربان قلب، تپش قلب، سرگیجه با غش، خستگی مفرط، تورم در مچ پا، تغییر رنگ لب و پوست به رنگ مایل به آبی، تورم در شکم یا به اصطلاح آب آوردن شکم و… را می‌توان به لیست علائم اضافه کرد.
آمبولی ریه
آمبولی ریه با علائمی همچون کبودی ناخن‌ها و لب‌ها، تنگی نفس، احساس حواس پرتی و گیجی، تعریق بسیار زیاد، سرفه، احساس درد در قفسه سینه، سرفه همراه با خلط خونی، احساس درد ناگهانی در پشت و…بروز پیدا می‌کند. علت به‌وجود آمدن این بیماری گیر کردن لخته خون در سرخرگ‌های متصل شده از قلب به ریه‌ها است، چرا که جریان طبیعی خون مسدود می‌شود و در نهایت کاهش سطح اکسیژن اتفاق می‌شود. مجموعه این اتفاقات موجب بروز بیماری آمبولی ریه می‌شوند.
سرطان ریه
از علائم سرطان ریه می‌توان به احساس خستگی یا ضعف، تنگی نفس، گرفتگی صدا، سرفه‌های طولانی مدت، درد قفسه سینه، کاهش وزن ناگهانی، خس خس سینه، از دست دادن اشتها و… اشاره کرد. سرطان ریه با رشد بی رویه سلول‌ها در بافت ریه اتفاق می‌افتد و انواع مختلفی دارد. که از جمله آن‌ها سرطان‌های ریه سلول کوچک، کارسینوم سلول بزرگ، کارسینوم سلول سنگفرشی، آدنوکارسینوم و… هستند.
جمع بندی مقاله بیماری های ریه
درمان ریه در گرو شناخت بیماری های ریه و نحوه عملکرد دستگاه تنفسی است. همه افراد می‌توانند با دوری کردن از عوامل محرک و ایجاد کننده بیماری‌های ریوی، یک زندگی سالم را در تمام طول عمر خود تجربه کنند. اما افرادی که مستعد ابتلا به بیماری‌های ریوی هستند می‌توانند به صورت آنلاین با متخصص ایرانی در فیسروم ارتباط بگیرند، تا با بررسی بیماری‌های پیش‌زمینه‌ای که دارند، راهکارهایی برای نحوه کنترل آن‌ها دریافت کنند.