غدد درون ریز در قالب یک سیستم هماهنگ در بدن فعالیت دارند. این سیستم ممکن است گاهی به دلایل مختلف در انجام عملکرد و وظایف خود دچار مشکلاتی شود. اگر بیماری های غدد در بدن رخ دهند، به این معناست که سلامت بخش‌های مختلفی از بدن در معرض خطر قرار گرفته است. بنابراین شناخت شایع‌ترین این بیماری‌ها و علل بروز هر کدام از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.
در ادامه این مطلب از فیسروم می‌توانید با نحوه عملکرد غدد درون ریز و بیماری های غدد شایع مرتبط با آن‌ها بیشتر آشنا شوید. اگر با علائمی از ایجاد اختلال در متابولیسم بدن خود روبه‌رو شده‌اید می‌توانید با استفاده از خدمات ویزیت آنلاین در هر کجای جهان که باشید، در سریع‌ترین زمان ممکن از راهنمایی‌های پزشک متخصص ایرانی بهره‌مند شوید.
غدد درون ریز چیست؟
ساخت و ترشح هورمون‌ها در بدن توسط غدد درون ریز انجام می‌شود. سیستم اندوکرین یا همان مجموعه غدد درون ریز شامل غده‌های متعددی است. این غده‌ها با هدف تولید و ترشح هورمون در نوع‌های متنوع در بخش‌های مختلفی از بدن قرار دارند. بدن انسان برای تنظیم و هماهنگی عملکردهای خود به این مواد شیمیایی یعنی هورمون‌ها نیاز دارد. رشد و تکامل، خواب، عملکرد جنسی، متابولیسم، احساسات و… از جمله عملکردهایی هستند که در بدن بدون وجود هورمون‌ها قابل تنظیم و هماهنگی نیستند. بنابراین غدد درون ریز کمک می‌کنند تا با ترشح هورمون در خون، بین بافت‌های مختلف بدن ارتباط برقرار شود.
به‌طور مثال برای ارزیابی سطح هورمون‌های تیروئیدی از مجموعه غدد درون ریز، غده هیپوفیز وظیفه دارد تا در صورت بالا بودن سطح هورمون‌ها دستور کاهش ترشح آن‌ها را بدهد و در شرایطی که سطح آن‌ها بیش از حد مجاز کاهش پیدا کرده باشد، دستور افزایش ترشح هورمون را بدهد. در نتیجه ارزیابی سطح هورمون‌ها در خون به عنوان یک وظیفه مهم و همینطور جابجایی پیام‌های مختلف از بخش‌های مختلف بدن توسط غدد درون ریز انجام می‌شود.
اما ممکن است غدد درون ریز در شرایطی دچار اختلالاتی در انجام وظایف خود شوند. در چنین موقعیتی این غدد با عدم تعادل خود موجب افزایش غیرعادی سطح هورمون‌ها یا کاهش آن‌ها می‌شوند؛ بنابراین در پی آن مشکلاتی همچون دیابت، کم کاری یا پر کاری تیروئید، افزایش وزن، فشار خون بالا، تغییر خلق و خو و… در بدن به‌وجود می‌آید، که می‌توان به عنوان بیماری های غدد از آن‌ها نام برد.
شایع‌ترین بیماری های غدد
سیستم اندوکرین شامل غدد هیپوتالاموس، غده هیپوفیز، پاراتیروئید، غدد فوق کلیوی، غده پانکراس، غده تخمدآن‌ها، غده بیضه‌ها و غده تیروئید است. شایع‌ترین بیماری های غدد در این قسمت مربوط به غدد فوق کلیوی، هیپوفیز و تیروئید است.
اگر غدد فوق کلیوی دچار اختلال شوند، سندرم کوشینگ بروز پیدا می‌کند و با بروز اختلال در غده هیپوفیز، بیشتر در خانم‌ها تاثیرات منفی بر رشد استخوآن‌ها، پوکی استخوان و ایجاد اختلال در چرخه قاعدگی مشاهده می‌شود. کم کاری و پرکاری تیروئید نیز حاصل از اختلال غده تیروئید هستند. همه‌ی این بیماری‌ها به عنوان شایع‌ترین بیماری های غدد شناخته شده‌اند. که با توجه به تعدد غدد درون ریز، تعداد این بیماری های غدد کم و محدود نیستند، به همین خاطر توصیه می‌کنیم جزئیات بیشتر را در ادامه مطلب مطالعه کنید.
انواع بیماری های غدد
مشکلات بسیاری در پی اختلال عملکرد سیستم اندوکرین سلامت بدن را تهدید می‌کنند. که از بین آن‌ها به عنوان یک بیماری شایع می‌توانیم به دیابت اشاره کنیم. افراد در سنین مختلف ممکن است به دیابت نوع 1 و 2 مبتلا شوند؛ بنابراین مراقبت از سلامت جسم در هر سنی بسیار حائز اهمیت است. بیماری های غدد گاهی با علائم جادی و گاهی بدون علامت هستند. بنابراین آشنایی با نحوه عملکرد سیستم اندوکرین و عوامل مختل کننده عملکرد این سیستم می‌تواند تاثیر بسزایی در پیشگیری یا درمان این بیماری‌ها داشته باشد.
کم کاری تیروئید
زمانی که غده تیروئید در ترشح هورمون‌های تیروئیدی ضعیف عمل کند و این هورمون‌ها به اندازه کافی ترشح نشوند، کم کاری تیروئید رخ می‌دهد. از علائم کم‌کاری تیروئید می‌توان به افزایش وزن و چاقی، گواتر، خستگی، عدم تحمل سرما، کند شدن ضربان قلب، یبوست، تورم صورت و… اشاره کرد.
پرکاری تیروئید
ترشح بیش از اندازه هورمون‌های تیروئیدی باعث بروز یکی از بیماری های غدد به نام پرکاری تیروئید می‌شود. این بیماری با علائمی همچون ضعف در قدرت بدنی، اسهال، خستگی، عدم تحمل گرما، تند شدن ضربان قلب، گواتر، تغییرات خلقی و… بروز پیدا می‌کند.
سندروم کوشینگ
اگر غده هیپوفیز بیش از حد هورمون تولید کند، فعالیت غده فوق کلیوی نیز شدت می‌گیرد. افرادی که داروهای کورتیکواستروئید را در دوز بالا مصرف می‌کنند، مستعد سندروم کوشینگ هستند. با غیر عادی شدن فعالیت غدد فوق کلیوی، ترشح کورتیزول افزایش پیدا می‌کند. ترشح زیاد این هورمون می‌تواند اثرات زیان باری برای بدن داشته باشد. بنابراین توجه به علائمی همچون خستگی، چاقی بالاتنه، گرد شدن صورت، احساس تشنگی شدید، ضعف بدنی، تغییر رنگ پوست به شکل کبودی، تکرار ادرار و… می‌تواند به درمان سریع‌تر این بیماری کمک کند.
هاشیموتو
هاشیموتو به عنوان شایع‌ترین اختلال و بیماری تیروئید شناخته شده است، که به آن تیروئیدیت خود ایمنی نیز می‌گویند. زنان در بیماری های خود ایمنی سهم بیشتری نسبت به آقایان دارند. هاشیموتو به عنوان یکی از بیماری های غدد با علائمی مانند علائم کم‌کاری تیروئید بروز پیدا می‌کند. این اختلال با حمله از طریق سیستم ایمنی بدن به غده تیروئید، موجب کاهش ترشح هورمون تیروئید می‌شود. در پی این اتفاق به‌طور معمول کم کاری تیروئید به عنوان یکی از عارضه‌های این بیماری بروز پیدا می‌کند و در برخی از افراد ممکن است با ملتهب شدن تیروئید، بیماری گواتر اتفاق بیفتد.
پوکی استخوان
ایجاد اختلال در عملکرد سیستم اندوکرین می‌تواند موجب پوکی استخوان شود. این بیماری در زنان یائسه بیشتر اتفاق می‌افتد. زمانی که سطح ترشح هورمون استروژن کاهش پیدا کند، قدرت بدن برای بازسازی استخوان و جلوگیری از بین رفتن سلول‌های استخوانی کم می‌شود. علائم چندان مشخصی برای این بیماری وجود ندارد، اما امکان ایجاد شکستگی استخوان در افرادی که دچار پوکی استخوان شده‌اند بالاتر می‌رود. تنها در این صورت است که با علائمی همچون درد شدید و مزمن و تحرک محدود می‌توان به وجود بیماری پوکی استخوان پی برد.
دیابت
دیابت نوع 1 و 2 با علائمی همچون تکرار ادرار، خستگی، تشنگی بیش از حد، گرسنگی بیش از حد، کاهش بینایی، استفراغ و حالت تهوع و… قابل تشخیص هستند. زمانی که غده پانکراس نتواند به اندازه کافی انسولین ترشح کند، بیماری دیابت رخ می‌دهد. گاهی ممکن است انسولین به اندازه کافی ترشح شود اما بدن در استفاده از آن دچار اختلال شود. اگر بدن در دریافت انسولین با اختلال روبرو شود، در عمل، بدن توانایی خود را برای دریافت و استفاده صحیح از گلوکز بدن از دست می‌دهد.
سندروم تخمدان پلی کیستیک
یکی از بیماری های غدد درون ریز سندروم تخمدان پلی کیستیک است. این سندروم بر اثر تولید بیش از حد آندروژن‌ها بروز پیدا می‌کند. با بروز این بیماری خطر ابتلا به مشکلات قلبی و دیابت بالا می‌رود. به این بیماری تنبلی تخمدان نیز می‌گویند و به عنوان یکی از علل شایع قاعدگی‌های نامنظم شناخته شده است.
نارسایی آدرنال و بیماری آدیسون
با کاهش ترشح هورمون کورتیزول و برخی اوقات هورمون آلدسترون که وظیفه ترشح آن بر عهده غده کلیوی است، بیماری آدیسون رخ می‌دهد. این بیماری نوعی نارسایی آدرنال است. از علائم این بیماری می‌توان به سردرد، کاهش وزن، افسردگی، درد شکم، میل به نمک، اسهال، کاهش اشتها، تیره شدن پوست، پایین آمدن گلوکز خون، کاهش قدرت جسمانی و… اشاره کرد.
سرطان تیروئید
سرطان تیروئید در لیست بیماری های غدد قرار دارد، اما چندان سرطان شایع و شناخته شده‌ای نیست. سرطآن‌های تیروئید فولیکولی و پاپیلاری دو نوع شایع از انواع سرطان تیروئید هستند. این سرطان به شکل یک توده در غده تیروئید بروز پیدا می‌کند و بیشتر از آقایان، خانم‌ها در معرض ابتلا به این بیماری هستند. بروز این بیماری بعد از 30 سالگی اتفاق می‌افتد.
از علائم آشکار این سرطان می‌توان به سرفه مداوم، تنگی نفس، گرفتگی و تغییر در صدا، مشکل در بلع و… اشاره کرد. این علائم بیشتر با بزرگ‌تر شدن توده سرطانی در غده تیروئید قابل مشاهده هستند.
بیماری گریوز
با رشد تیروئید و افزایش ترشح هورمون‌های آن این بیماری پدید می‌آید. از علائم آن می‌توان به کاهش وزن، عدم تحمل گرما، برآمدگی چشم، نامنظم شدن ضربان قلب، گواتر، ضعف و خستگی و… اشاره کرد.
عوامل خطر برای بیماری‌های شایع غدد
بیماری های غدد درون ریز می‌توانند در شرایطی از عوامل خطری همچون بارداری، عدم تحرک، بالا بودن سطح کلسترول، داشتن سابقه خانوادگی بیماری‌های غدد، عمل جراحی، رژیم غذایی ضعیف، عفونت و… تاثیر بپذیرند و بروز پیدا کنند. از آنجایی که اختلالات غدد خفیف هستند و رشد آن‌ها سریع اتفاق نمی‌افتد، بی توجهی به عملکرد سیستم اندوکرین و علائم اختلالات آن می‌تواند به مروز زمان باعث بروز عوارضی همچون آسیب رسیدن به اندام و نارسایی آن‌ها، بیماری قلبی، افسردگی، بی خوابی، کما، اضطراب و… شود.
برای درمان اختلالات غدد می‌توانید با یک پزشک ایرانی مشورت کنید تا پس از تشخیص سطح بیماری، شما را وارد مراحل درمانی کند. همه‌ی اختلالات غدد خطرناک و نگران کننده نیستند و در مراحل ابتدایی با درمآن‌های ساده قابل رفع هستند. بنابراین توصیه می‌کنیم پیش از شدت گرفتن بیماری برای درمان به پزشک متخصص مراجعه کنید.
جمع بندی مقاله بیماری های غدد
در این مطلب در مورد بیماری های غدد صحبت کردیم. وظایف غدد درون ریز متعادل نگه داشتن سطح هورمون‌های مختلف بدن است که در شرایطی ممکن است در عملکرد خود دچار مشکلات پایه‌ای یا مشکلات بسیار جدی شوند. توجه به‌موقع به علائم اختلال غدد درون ریز می‌تواند به شما در درمان اختلالات غدد کمک کند. چرا که پیشرفت بیماری های سیستم اندوکرین بسیار آهسته است.
افراد با داشتن رژیم غذایی سالم و فعالیت‌های بدنی منظم می‌توانند خطر ابتلا به اختلالات و بیماری های غدد را کاهش دهند و به مهم‌ترین سیستم فعال در بدن کمک کنند تا هماهنگی و نظم، در عملکرد بین اعضای مختلف بدن به خوبی انجام شود. در اینجا می‌توانید در مورد بیماری‌های غدد و علائم مرتبط با آن‌ها تجربیات و نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید.