روماتولوژی در دسته بیماری‌های خود ایمنی و التهابی قرار دارد. انواع مختلفی از این بیماری در جهان وجود دارد که در این مقاله در مورد رایج‌ترین آن‌ها صحبت می‌کنیم. در بیماری‌های روماتولوژیک، استخوان‌ها، عضلات، مفاصل، رباط‌ها و تاندون‌ها در معرض آسیب‌ها و عارضه‌ها قرار می‌گیرند.
افرادی که با علائمی همچون درد مداوم و احساس سفتی در عضلات روبه‌رو می‌شوند باید به پزشک متخصص یا همان روماتولوژیست مراجعه کنند. روماتولوژیست‌ها تخصص کاملی در زمینه تشخیص و درمان بیماری‌های التهابی دارند، اما جراحی انجام نمی‌دهند. بیماری‌های التهابی بر مفاصل، عضلات و استخوان‌ها تاثیر می‌گذارند.
از انواع بیماری‌های روماتولوژی می‌توان به روماتیسم مفصلی، آرتروز پسوریاتیک، آرتروز التهابی زانوها، سندروم رایتر، التهاب زردپی، نقرس، سندروم شوگرن، پلی میوزیت و… اشاره کرد.
در ادامه این مطلب از فیسروم در مورد بیماری‌های خودایمنی و التهابی و نحوه تشخیص و درمان آن‌ها بیشتر صحبت می‌کنیم، همراه ما باشید.
روماتولوژی چیست؟
بیماری‌های خود ایمنی و التهابی که مفاصل، استخوان‌ها، عضلات، تاندون‌ها و رباط‌ها را مورد هدف قرار می‌دهند با علمی به نام روماتولوژی قابل تشخیص و درمان هستند. بیمارانی که با علائم بیماری‌های روماتولوژیک به پزشکان عمومی مراجعه می‌کنند، پس از معاینات اولیه به متخصصین روماتولوژیست معرفی می‌شوند. چرا که متخصصین این حوزه شناخت کاملی از انواع بیماری‌های روماتولوژیک و روش‌های درمانی آن‌ها دارند.
بنابراین برای تشخیص وضعیت بیمار، پزشک متخصص معاینات لازم را انجام می‌دهد. سپس با تجویز برنامه درمانی که ممکن است شامل ورزش منظم، استراحت کافی، داروها، مدیریت شرایط استرس‌زا و داشتن رژیم غذایی سالم و… باشد، مراحل درمانی را برای بیمار آغاز می‌کند.
امروزه روماتولوژی به عنوان یک روش درمانی مدرن شناخته می‌شود، چرا که در طی 20 سال گذشته تغییرات بسیار زیادی که مبتنی بر علم هستند، داشته است و شرایط درمانی را از دوران نقاهت طولانی مدت و البته موثر به سمت درمان‌های هدفمند و سرپایی برده است.
دامنه بیماری‌های موجود در این زمینه بسیار گسترده است، بنابراین پزشکان همچنان با مشکلاتی درخصوص روش‌های درمانی و تجویز داروها روبه‌رو هستند. اما خوشبختانه پیشرفت علم و مدرن شدن روش‌های درمانی و ساخت داروهای موثرتر باعث شده است تا تغییرات مثبت بسیاری برای این حوزه درمانی اتفاق بیفتد. در همین راستا چشم‌اندازهای فوق‌العاده خوبی برای توسعه راهکارهای درمانی در نظر گرفته شده است، تا در آینده ارزیابی بهتری از بیماری‌ها و درمان آن‌ها صورت بپذیرد.
نحوه تشخیص بیماری‌های روماتولوژی
بیماری‌های روماتولوژیک به دو طریق قابل تشخیص هستند:
- معاینه جسمی: در معاینه فیزیکی برای تشخیص بیماری از آزمایش شوبر و معاینه اسکلتی عضلانی استفاده می‌شود. معاینه اسکلتی عضلانی خود شامل سه مرحله می‌شود؛ غربالگری آزمون اسکلتی عضلانی، آزمون اسکلتی عضلانی عمومی و آزمون منطقه‌ای اسکلتی عضلانی.
- معاینه تخصصی: معاینات تخصصی بیماری‌های روماتولوژیک به کمک سیتوپاتولوژی، تست‌های آزمایشگاهی، روش‌های مختلف تصویربرداری از مفاصل آسیب دیده مانند اشعه ایکس، سونوگرافی و… انجام می‌شود.
انواع بیماری‌های روماتولوژیک (روماتیسمی) و علل و علائم آن‌ها
تعداد بیماری‌های روماتیسمی به بیش از 200 نوع می‌رسد، که در ادامه در مورد شایع‌ترین آن‌ها و علائم و نشانه‌های هر کدام صحبت می‌کنیم.
آرتریت
این بیماری نوعی التهاب مفصل است که خود شامل انواع مختلفی از بیماری‌های ورم مفصل می‌شود. بنابراین بهتر است برای تشخیص دقیق‌تر نوع این بیماری به پزشک متخصص مراجعه شود.
آرتروز
آرتروز در دسته بیماری‌های روماتولوژی و مفصلی قرار دارد. سالانه میلیون‌ها نفر بر اثر ساییدگی غضروف که در انتهای استخوان‌های مفاصل بدن قرار دارد به این بیماری مبتلا می‌شوند. خودالتهابی، کهولت سن، عفونت و مواد بسیاری دیگر موجب می‌شوند تا در دو سر استخوان‌ها ساییدگی ایجاد شود و در نهایت بیماری آرتروز در پی این مشکل بروز پیدا کند.
آرتروز در بیشتر مواقع بدون علامت است و تنها می‌توان از طریق عکس‌برادری به وجود آن پی برد. این بیماری انواع مختلفی دارد و علائم آن‌ها نیز با هم متفاوت است. اما در حالت معمول خود را با علائمی همچون کاهش دامنه حرکات بدن، درد مفاصل، تغییر رنگ پوست ناحیه درگیر، التهاب خفیف نواحی درگیر، سفت شدن مفاصل و شنیدن صدای ترق ترق از نواحی درونی مفصل در زمان‌های استراحت طولانی مدت و… نشان می‌دهد.
اگر دامنه حرکتی شما در زمان‌هایی که فعالیت‌هایی مانند بالا رفتن از پله، نشستن طولانی مدت یا پیاده‌روی را انجام می‌دهید، کاهش پیدا کرد، باید به پزشک متخصص مراجعه کنید. این علائم شاید به صورت لحظه‌ای از بین بروند، اما جدی نگرفتن آن‌ها موجب تشدید بیماری و عارضه خواهد شد.
آرتروز عفونی یا سپتیک
سپتیک یکی از بیماری‌های روماتولوژی است، که در مایع و بافت‌های مفصلی به شکل نوعی از عفونت بروز پیدا می‌کند. کودکان بیشتر از بزرگسالان در معرض ابتلا به این بیماری هستند. در این بیماری، جریان خون بستر انتقال عفونت به مفاصل است. اما در برخی از موارد ممکن است عفونت از طریق جراحی، تزریق یا جراحت، مفاصل را آلوده کند.
آرتروز عفونی با درد بسیاری همراه است و گسترش آن به سرعت اتفاق می‌افتد؛ بنابراین باید علائم آن جدی گرفته شود و درمان آن به صورت اورژانسی صورت بگیرد.
بروز این بیماری در کودکان با علائمی همچون کاهش اشتها، تورم مفصل، گلودرد، سردرد، تب، قرمزی در منطقه آسیب دیده، گرم شدن منطقه آسیب دیده، احساس ضعف و ناتوانی در اندام آسیب دیده، حساسیت اندام آسیب دیده به لمس و… همراه است. تشخیص بیماری آرتروز عفونی در کودکان با انجام آزمایشات خون و ادرار، آزمایش بلغم و مایع نخاعی، ام آر آی، اسکن استخوان، برداشت مایعات مفصلی و تصویربرداری اشعه ایکس انجام می‌گیرد.
بزرگسالان نیز همانند کودکان در ابتلا به این نوع بیماری روماتولوژی ، درد شدیدی در ناحیه مفاصل، قرمزی، تورم و تب شدید را تجربه می‌کنند. عوامل مختلفی ممکن است موجب ایجاد زخم‌های عفونی شوند. بنابراین بهتر است در صورت ایجاد زخم‌های باز از عفونی شدن آن‌ها جلوگیری کنید تا خطر ابتلا به بیماری سپتیک کاهش پیدا کند.
از دیگر علل ابتلا به آرتروز عفونی می‌توان به آسیب دیدگی مفاصل، مسمومیت غذایی، بیماری سل، عفونت ادرار، آبسه، عفونت‌های پوستی، عفونت‌های سینوسی و… اشاره کرد.
آرترید روماتوئید (روماتیسم مفصلی)
روماتیسم مفصلی یکی از انواع بیماری های روماتولوژی است، که باعث ایجاد درد، تورم و التهاب در مفاصل می‌شود. این بیماری یک بیماری پیش‌رونده و ناتوان‌کننده است که به عنوان یک بیماری خودایمنی طولانی مدت نیز شناخته می‌شود.
در روماتیسم مفصلی ابتدا پاها و دست‌ها درگیر می‌شوند و به مرور بیماری در کل بدن گسترش پیدا می‌کند. مفاصل یکسانی که در دو طرف بدن قرار دارند، مستعد ابتلا به این بیماری هستند.
جدی بودن این بیماری تا حدی است که کل بدن را درگیر می‌کند، به‌طوری که به آن بیماری سیستمیک می‌گویند. شاید جالب باشد بدانید که سیستم ایمنی بدن موجب بروز التهابات مفصلی می‌شود. چرا که در برخی از مواقع و در پی شناسایی عوامل خارجی مهاجم، به اشتباه بافت‌های سالم بدن را مورد هدف قرار می‌دهد و موجب بروز التهاب و درد در آن‌ها می‌شود.
تشخیص روماتیسم مفصلی به کمک علائمی همچون تب، کاهش وزن، احساس ضعف و ناتوانی، تغییر شکل مفصل، احساس درد و تورم در بیش از یک مفصل، خشکی مفاصل، احساس ناخوشی در کل بدن، درگیری مفاصل متقارن، عدم ثبات و ایجاد مشکل در راه رفتن و… امکان‌پذیر است.
لوپوس
به لوپوس بیماری خودایمنی مزمن نیز می‌گویند. این بیماری موجب ایجاد درد، تورم و التهاب در کل بدن می‌شود. بیماری‌های خودایمنی در پی حمله سیستم ایمنی بدن به خود به وجود می‌آیند. علائم بیماری لوپوس با علائم سایر بیماری‌های روماتولوژی شباهت دارد، بنابراین تشخیص و درمان آن می‌تواند بسیار دشوار باشد.
از علائم لوپوس می‌توان به احساس درد و گرفتگی در قفسه سینه، دردهای عضلانی، ریزش مو، سردرد و گیجی، بثورات پوستی، از دست دادن حافظه، احساس درد در ناحیه شکم، احساس خستگی مفرط، احساس کلافگی، بالا رفتن دمای بدن، تب، خشکی چشم و… اشاره کرد.
سندروم شوگرن
یکی دیگر از بیماری‌های خودایمنی، سندروم شوگرن است. اتفاقی که در بیماری‌های خودایمنی رخ می‌دهد، نادیده گرفتن میکروب‌ها و باکتری‌های موجود در بدن و مورد حمله قرار گرفتن سلول‌های سالم توسط سیستم ایمنی بدن است. در این بیماری علائمی همچون خشکی چشم و خشکی دهان شایع‌تر از دیگر علائم هستند، چرا که منابع تامین رطوبت چشم و دهان تحت تاثیر این بیماری قرار می‌گیرند. غشاهای مخاطی و غدد ترشح کننده تحت تاثیر سندروم شوگرن قرار می‌گیرند و در عملکرد خود دچار اختلال می‌شوند. زمانی که میزان اشک و بزاق مورد نیاز بدن تولید نشود، خشکی دهان، چشم و سایر قسمت‌های مختلف بدن اتفاق می‌افتد.
مواردی همچون عفونت‌های ویروسی، ژنتیک، شرایط محیطی و هورمون‌های جنسی از علل احتمالی ابتلا به سندروم شوگرن هستند. خشکی چشم و دهان تنها علائم این بیماری نیستند، بلکه علائمی دیگر مانند تاری دید، سرفه خشک، گرفتگی صدا، پوسیدگی دندان‌ها، خشکی واژن، خشک شدن پوست و ایجاد احساس خارش، سوزش یا قرمزی چشم، خستگی و… به تشخیص این نوع بیماری روماتولوژی کمک می‌کنند.
فیبرومیالژیا
یکی از بیماری‌های بسیار دردناک که تشخیص آن برای پزشکان با سختی بسیاری همراه است، بیماری کمتر شناخته شده فیبرومیالژیا است. این بیماری باعث ایجاد درد در ماهیچه‌ها و استخوان‌ها می‌شود و با اختلالات شناختی و اختلالات خواب همراه است.
جمع بندی
بیماری‌های روماتولوژی که بیش از 200 نوع هستند، به بیماری‌های خودایمنی و التهابی شناخته می‌شوند. درمان برخی از این بیماری‌ها دشوار است و حتی تشخیص آن‌ها نیز به سختی انجام می‌شود. در مقابل تعدادی از بیماری‌های روماتولوژیک با درمان سرپایی قابل رفع هستند.
یکی از مهم‌ترین مراحل در درمان بیماری‌های روماتیسمی، انتخاب بهترین پزشک متخصص است. در فیسروم شما می‌توانید با استفاده از خدمات ویزیت آنلاین، برای مطرح کردن مشکلات و بیماری‌های خود با روماتولوژیست و متخصص ایرانی ارتباط بگیرید. پزشک ایرانی در هر کجای جهان که باشید، می‌تواند در تشخیص و درمان اختلالات روماتولوژی به شما کمک کند.