ایجاد اختلال در کلیه‌ها که اندامی لوبیایی شکل در در دو طرف ستون فقرات و پایین‌تر از قفسه سینه هستند، موجب تضعیف عملکرد آن‌ها و در نهایت بروز بیماری های کلیه مانند بیماری مزمن کلیوی، سنگ کلیه، پلی کیستیک و… می‌شود. در این مقاله از فیسروم به بررسی انواع این بیماری‌ها، راه‌های تشخیص، درمان و پیشگیری از بروز آن‌ها می‌پردازیم. در ادامه همراه ما باشید.
شناخت کلیه و وظایف آن
اگر دست خود را مشت کنید، به حجم و اندازه جفت اندامی به نام کلیه پی می‌برید. کلیه‌ها در دو طرف ستون فقرات قرار دارند. این جفت اندام حیاتی همانند سایر اندام داخلی بدن در معرض آسیب‌ها و خطرات بسیاری هستند.
اصلی‌ترین عملکرد و وظیفه کلیه، دفع مایعات و مواد زائد بدن از طریق ادرار است؛ این مواد زائد از خون برداشته می‌شوند و سپس خون تصفیه شده به بدن بازگردانده می‌شود. کلیه‌ها در هر یک دقیقه، از طریق سرخرگ‌های کلیوی، یک لیتر خون دریافت می‌کنند و پس از تصفیه خون، آن را از طریق سیاهرگ‌های کلیوی به بدن برگشت می‌زنند. این میزان خون، معادل یک پنجم خونی است که در هر دقیقه توسط قلب پمپاژ می‌شود.
در کلیه‌ها واحدهای عملکردی به نام نفرون وجود دارند، که در هر کلیه تعداد آن‌ها بیش از یک میلیون واحد می‌رسد. هر نفرون دارای یک واحد تصفیه کننده مویرگی به نام گلومرول است، که به یک لوله به نام توبول متصل شده است. خون برای تصفیه در گلومرول به جریان در می‌آید و تصفیه می‌شود. سپس مواد زائد دریافتی از گلومرول به لوله توبول فرستاده می‌شوند تا بر حسب نیاز بدن به این مایع تصفیه شده، آب و مواد شیمیایی اضافه یا از آن گرفته شود. در نهایت، در خروجی این چرخه، ادرار تولید می‌شود که باید از بدن دفع شود.
انواع بیماری های کلیه
پیشرفت بیماری‌های کلیوی در سکوت و بدون سر و صدا صورت می‌گیرد. متاسفانه همین مسئله موجب می‌شود تا فعالیت و عملکرد کلیه‌ها با تخریب قسمت عمده‌ای از این اندام حیاتی بدن، دچار اختلالات جدی شود. بنابراین افرادی که مستعد بیماری های کلیه هستند و ممکن از بیماری و درمان کلیه ها غافل باشند، باید به‌طور مرتب ارزیابی شوند.
افراد دیابتی، بیماران قلبی و عروقی، بیمارانی که فشار خون بالا دارند و همینطور افرادی که در بین اطرافیان و بستگان خود بیماران مبتلا به بیماری‌های کلیوی ارثی دارند، در دسته افراد مستعد ابتلا به اختلالات کلیه قرار دارند.
گاهی ممکن است بیماری‌های کلیوی با شدت گرفتن نیز، همچنان بدون علامت در بدن مخفی بمانند؛ که در اینجا می‌توان به اهمیت آزمایش خون و ادرار برای بررسی بیماری‌های کلیوی پی برد.
علاوه بر اینکه هر کدام از بیماری های کلیه با علائم خاص خود ممکن است بروز پیدا کنند، به کمک علائم مشترکی همچون پر فشاری خون، خستگی، کاهش اشتها، کاهش وزن، ورم چشم‌ها، ورم دست‌ها و پاها، دفع ادرار خونی، تغییر رنگ ادرار به رنگ تیره یا متمایل به رنگ چای، شب ادراری و… می‌توان به وجود اختلالات کلیوی در بدن پی برد و برای ارزیابی بیماری به پزشک مراجعه کرد.
زمانی که مواد زائد از بدن دفع نشوند، تجمع آن‌ها در بدن نشان از نارسایی کلیه‌ها دارد؛ بنابراین باید برای تصفیه خون و دفع مایعات و مواد زائد بدن، از روش درمانی دیالیز یا پیوند کلیه استفاده کرد.
در ادامه این بخش شما را با رایج‌ترین بیماری‌های کلیوی آشنا می‌کنیم.
بیماری مزمن کلیه
این بیماری شایع‌ترین نوع بیماری کلیه است و به عنوان یک بیماری مزمن و طولانی مدت که حتی به مرور زمان نمی‌تواند بهبود پیدا کند، شناخته می‌شود. بیماری مزمن کلیه بر اثر فشارخون بالا به وجود می‌آید. فشار خون بالا به عنوان یک تهدید و عامل بسیار خطرناک برای سلامت کلیه‌ها به حساب می‌آید؛ چرا که رگ‌های خونی گلومرول از افزایش فشار خون، تاثیر می‌پذیرند و دچار آسیب‌های جدی می‌شوند.
این رگ‌های خونی در کلیه، بستری برای تمیز شدن خون هستند؛ بنابراین اگر آسیب ببینند، عملکرد کلیه‌ها دچار اختلالات جدی می‌شود. اگر کلیه‌ها نتوانند کار خود را به درستی انجام دهند، برای دفع سموم و مایعات اضافی از بدن، باید فرد بیمار تحت درمان کلیه قرار بگیرد. این درمان با توجه به وضعیت بیمار می‌تواند دیالیز یا پیوند کلیه باشد. البته توجه به این نکته ضروری است که دیالیز نمی‌تواند بیماری های کلیه را درمان کند، بلکه فقط می‌تواند در بهبود وضعیت عملکردی کلیه تاثیر داشته باشد.
بیماری مزمن کلیه علاوه بر فشار خون بالا، بر اثر دیابت نیز به وجود می‌آید. افزایش سطح قند خون در بدن می‌تواند به مرور باعث آسیب دیدگی رگ های خونی گلومرول شود. در صورتی که سموم در بدن تجمع پیدا کنند، نارسایی کلیه اتفاق می‌افتد و تصفیه خون در بستر رگ‌های خونی به‌درستی انجام نمی‌گیرد.
سنگ کلیه
یکی دیگر از بیماری‌های دردناک کلیوی، سنگ کلیه است. برخی افراد کلیه‌های سنگ‌ساز دارند؛ به این معنی که مواد معدنی و سایر مواد موجود در خون، وارد کلیه‌ها می‌شوند و با انباشت شدن روی هم، یک توده جامد و سنگی را تشکیل می‌دهند.
با ثابت ماندن سنگ در کلیه، فرد بیمار هیچ دردی را احساس نمی‌کند، اما زمانی که سنگ در کلیه به حرکت در بیاید، یا به سمت مجرای مثانه برود، بیمار به طور متناوب دردهای شدیدی در پهلو، پشت و پایین شکم تجربه می‌کند.
از دیگر علائم این بیماری می‌توان به حالت تهوع و استفراغ، سوزش ادرار، کم شدن حجم ادرار، تیره شدن رنگ ادرار و تغییر رنگ آن به قرمز، صورتی یا قهوای، تب و لرز در صورت وجود عفونت دستگاه ادراری و… اشاره کرد. میزان درد ناشی از سنگ کلیه بر اساس دامنه و موقعیت حرکتی آن در کلیه یا مجاری ادرار، تغییر می‌کند.
سنگ کلیه انواع مختلفی از جمله سنگ کلسیمی، سنگ ستراویتی، سنگ اسید اوریکی، سنگ سیستینی دارد. افرادی که بیماری های کلیه از نوع سنگ سیستینی دارند، تنها بر اثر اختلال ارثی به این بیماری مبتلا می‌شوند. دیگر انواع سنگ کلیه، عامل و علت‌های خاص خود را دارند، که برای تشخیص و درمان به‌هنگام آن‌ها باید به پزشک مراجعه شود.
بیماری کلیه پلی کیستیک
به ایجاد کیست‌های پر از مایع در کلیه، بیماری پلی کیستیک می‌گویند. این بیماری در دسته بیماری‌های ژنتیکی و ارثی قرار دارد، که ممکن است جنین در شکم مادر به آن مبتلا شود. در برخی دیگر از افراد، این بیماری با بالا رفتن سن، بروز پیدا می‌کند.
این بیماری همانند دیگر بیماری های کلیه عمل می‌کند و با ایجاد اختلال در عملکرد کلیه، موجب نارسایی آن می‌شود. عوامل ایجاد نارسایی‌های کلیوی باید بسیار جدی گرفته شوند؛ چرا که در پی بیماری پلی کیستیک، که عامل اصلی بروز نارسایی کلیوی است، ممکن است بیماری کیست کبدی نیز به وجود بیاید.
همانطور که پیش از این، به موضوع علائم بیماری های کلیوی اشاره کردیم، پلی کیستیک نیز ممکن است سالها در بدن فرد بیمار بدون هیچ علامتی در حال پیشرفت باشد و به اندازه نیم اینچ یا بزرگ‌تر، پیش‌روی کند. اما به کمک علائمی همچون عفونت مجاری ادراری، درد در پهلو، درد در مفاصل، خونی شدن ادرار، خستگی مفرط، احساس درد در پشت، احساس درد در ناحیه شکم، تکرار ادرار و… که علائم اولیه این بیماری هستند، می‌توان برای ارزیابی و تشخیص این نوع از بیماری های کلیه اقدام کرد.
این بیماری در کودکان ممکن است خود را با علائمی همچون عفونت در مجرای ادراری، بالا رفتن فشار خون و تکرار ادرار نشان دهد. اما این علائم می‌توانند علائم بیماری‌های دیگری نیز باشند؛ که در صورت مشاهده آن‌ها توصیه می‌کنیم به پزشک مراجعه کنید تا با انجام آزمایشات لازم، علت بروز این نشانه‌ها را تشخیص دهد.
عفونت ادراری
زمانی که به یکی از بخش‌های دستگاه ادراری، عفونت‌های باکتریایی ورود پیدا کنند، به آن بیماری عفونت ادراری می‌گویند. عفونی شدن مجرای ادرار و مثانه شایع‌تر از دیگر بخش‌های دستگاه ادراری است. باکتری‌های مهاجم توسط عاملین دفاعی ساختار دستگاه ادراری به‌راحتی نمی‌توانند وارد مجرای ادراری شوند، اما گاهی به علت بیماری‌هایی مثل دیابت کنترل نشده، سنگ کلیه، ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن، عدم رعایت بهداشت، انسداد مجاری ادراری و… سیستم دفاعی دستگاه ادراری دچار اختلال می‌شود. در این صورت باکتری‌ها می‌توانند از دیوار دفاعی عبور کنند و موجب بروز عفونت ادراری شوند.
این بیماری به‌راحتی قابل درمان است و در صورتی که بتواند به سمت مثانه و سپس کلیه‌ها حرکت کند، می‌تواند موجب بروز مشکلات جدی‌تری مانند نارسایی کلیه شود.
از علائم عفونت ادراری که برای پیشگیری از بروز بیماری‌های مثل بیماری های کلیه باید آن‌ها را بسیار جدی بگیرید، می‌توان به تب، تکرار ادرار، احساس سوزش هنگام ادرار کردن، احساس درد سنگین در لگن، کمردرد، احساس کسالت در کل بدن، سخت شدن خالی کردن ادرار، بد بو شدن ادرار، خونی شدن ادرار، کدر شدن ادرار و تغییر رنگ آن به صورتی یا رنگ‌های تیره و… اشاره کرد.
گلومرولونفریت
این بیماری کلیوی ممکن است هر دو کلیه را به‌طور همزمان دچار التهاب کند. در واقع گلومرولونفریت به التهاب گلومرول‌های در کلیه‌ها اطلاق می‌شود. این رگ‌های خونی در بخش عملکردی کلیه‌ها، مهم‌ترین وظیفه، یعنی تصفیه خون را به عهده دارند. عفونت، دیابت و بیماری‌های ایمنی مانند لوپوس، نفروپاتی ایمونوگلوبین و سندرم گودپاسچر ممکن است عامل ایجاد این بیماری در سطح حاد یا مزمن شوند.
کلام پایانی مقاله بیماری های کلیه
در این مقاله از فیسروم به بررسی انواع بیماری های کلیه و علت و علائم بروز آن‌ها پرداختیم. جدی گرفتن هر یک از علائم بیماری‌های کلیوی بسیار ضرورت دارد و درمان کلیه در صورتی امکان‌پذیر است که بر کنترل علت‌های اصلی بروز بیماری مانند دیابت، فشار خون بالا، کلسترول بالا و… به‌طور جدی تمرکز کنید.
کلیه‌ها وظیفه دارند که میزان آب مورد نیاز بدن را در سطح متعادل نگه دارند و خون را از مواد و مایعات زائد تصفیه کنند، تا از تجمع سموم در بدن جلوگیری شود؛ بنابراین توصیه می‌کنیم به کمک راه‌های پیشگیرانه یا مراجعه زودهنگام به پزشک، از آسیب رسیدن به سیستم عملکردی کلیه‌ها جلوگیری کنید.
در صورتی که با علائم بیماری های کلیه روبه‌رو شده‌اید، می‌توانید در سریع‌ترین زمان ممکن در هر کجای جهان که هستید، برای تشخیص نوع بیماری به کمک خدمات ویزیت آنلاین با پزشک ایرانی و متخصص ایرانی اورولوژیست و نفرولوژیست، ارتباط بگیرید.